ต้นรุ่ยหรือถั่วขาว

พรรณไม้ชายน้ำ...รุ่ย หรือถั่วขาว

รุ่ยหรือถั่่วขาว

ชื่อวิทยาศาสตร์: Bruguiera cylindrica (L.) Bume.

ชื่อพื้นเมือง: ถั่วขาว

ชื่ออื่น : ถั่วแดง, ประสักขาว (จันทบุรี); โปรง, โปรย (มลายู – ใต้); ปรุ้ย (มลายู – สตูล); รุ่ย(เพชรบุรี)

วงศ์ RHIZOPHORACEAE

ต้นรุ่ยที่บรรจงฟาร์ม อำเภอบ้านโพธิ์ จังหวัดฉะเชิงเทรา (ภาพต้นขวามือ)



ต้นรุ่ยเป็น ไม้ยืนต้นขนาดเล็ก – ขนาดกลาง สูง   ๕- ๑๐  เมตร พูพอนน้อยแต่บริเวณโคนต้นขยายออก สำหรับช่วยพยุงลำต้น เรือนยอดแน่นทึบรูปปิรามิด

ลำต้น ตั้งตรง มีเนื้อไม้ ลำต้นกลม เปลือก เรียบถึงหยาบเล็กน้อย มีตุ่มขาวขนาดเล็กตลอดลำต้น สีเทา หรือ สีน้ำตาล กิ่งอ่อนสีเขียว

มีรากพิิเศษ๋ออกตามลำต้นเป็นรากหายใจรูปคล้ายเข่าเหมือนคลักหรือพังกาหัวสุมหรือประสัก โผล่เหนือผืวดิน

ใบ

ใบเดี่ยวเรียงตรงข้ามสลับทิศทาง แผ่นใบรูปรี ฐานใบรูปลิ่ม ปลายใบแหลมขอบใบม้วนลง เส้นกลางใบสีเขียว เส้นใบเว้าลงมองเห็นได้ชัดเจน เส้นใบ  ๗  คู่ ผิวใบด้านบน สีเขียวเข้มท้องใบสีจางกว่า เกลี้ยงทั้งสองด้าน

ดอก

ออกเป็นช่อ กระจุกที่ง่ามใบ ช่อละ   ๓  ดอก ก้านช่อดอก สีเขียวอ่อน มีก้านดอกย่อย วงกลีบเลี้ยงรูประฆัง โคนกลีบติดกันเป็นหลอด ผิวเรียบสีเขียว ปลายแยกเป็น  ๘  แฉก กลีบเลี้ยงยาวเท่าหลอด ปลายกลีบโค้งกลับ กลีบดอก  ๘  กลีบ สีขาวรูปขอบขนาน ปลายแยกเป็น   ๒  แฉก ขอบกลีบมีขนสีขาว ปลายกลีบมีขนแข็งสีน้ำตาล   ๒-๓ เส้น

เกสรเพศผู้มีจำนวน สองเท่าของกลีบ ติดอยู่บนขอบของ กลีบเลี้ยง ก้านเกสร สั้นมาก เกสรเพศเมียรังไข่ใต้วงกลีบ ภายในมี  ๒- ๕ ห้องติดกัน มีเม็ดไข่ห้องละ  ๒  เม็ด ยอดเกสรมีสภาพคงทน


ขอขอบคุณภาพจาก http://thailand-an-field.blogspot.com

ผล

เป็นผลแบบงอกตั้งแต่ติดอยู่บนต้น ผลสีเขียว กลีบเลี้ยงหุ้มผลรูปดาว กลีบโค้งกลับงอขึ้นไม่หุ้มผล ลำต้นใต้ใบเลี้ยงหรือ”ฝัก” รูปทรงกระบอกเรียวโค้ง ผลอ่อนสีเขียว และเป็นสีน้ำตาลอมเม่วงและเมื่อฝักแก่เต็มที่มีร่องตามความยาวของฝัก

ลักษณะเด่น หนึ่งช่อดอกมีเพียง  ๓   ดอกเท่านั้น และผลมีกลีบเลี้ยงงอขึ้น

ออกดอกและผลเกือบตลอดทั้งปี

ต้นรุ่ยนี้ ขึ้นในพื้นที่ดินเลนตื้น เหนียวและแข็ง ตามริมชายฝั่ง หรือพื้นที่ที่ถูกเปิดโล่ง หรือเขตน้ำกร่อยที่มีดินเลนค่อนข้างแข็ง ไม่เหมาะกับพันธุ์ไม้ป่าชายเลน

ประโยชน์ ฝักรับประทานได้ ลำต้นใช้ทำฟืน ทำเสาเข็ม เผาถ่าน เครื่องมือจับปลา ทำหลักเลี้ยงหอยแมลงภู่

ขอขอบคุณข้อมูลจาก http://tanhakit.blogspot.com



ภาพข้างต้นเป็นต้นรุ่ยที่เกิดจากการปลูกโดยมนุษย์

ส่วนภาพล่างเป็นค้นรุ่ยที่เกิดและแพร่พันธุ์โดยธรรมชาติ ที่ตำบลแสนภูดาษ อำเภอบ้านโพธิ๋ จังหวัดฉะเชิงเทรา  ซึ่งรายการภัตตาคารบ้านทุ่งได้เข้ามาถ่ายทำรายการ

ในป่าชายเลน นอกจากต้นรุ่ยแล้วก็ยังมีพันธุ์ไม้ป่าชายเลนอื่น ๆ เช่น คลัก (ขลัก ประสัก พังกาหัวสมุม ) แสม ลำพู  และมีสัตว์นำที่อบู่ตามชายเลน ชั้นที่สองจากฝั่งแม่น้ำเช่น ปูแสม และอื่น ๆ

ฝักรุ่ยที่จะนำมาประกอบเป็นอาหาร ที่มีคุณภาพ คือฝักรุ่ยที่หล่นจากต้น เป็นฝักรุ่ยที่แก่เต็มที่ รสชาติที่ผ่านการต้มต้มน้ำฝาดออกจะหวานมัน



การแพร่พันธู์ในธรรมชาติ ฝักรุ่ยที่หล่นลงพื้นล่างจะมีสองลักษณะ คือ หล่น แล้ว ปัก ตั้งฝักตรง ดังภาพ

เมื่อขั้วของใบเลี้ยงหลุดออก ใบอ่อนก็จะงอกขึ้นมาและเติบโตต่อไป ส่วนที่ปลายฝัก ก็จะงอกรากออกมายึดลำต้นอ่อนไว้กับพื้นดินต่อไป ในภาพจะเห็นรากของต้นลำพูขึ้นแทรกแซมรอการเจริญพันธุ์ต่อไป

แต่ทั้งนี้ฝักที่หล่นลงมานอนราบกับพื้นดิน ก็ไม่มีปัญหาในการเจริญพันธุ์ เมื่อได้ความชื้นที่เหมาะสม ปลายฝักจะมีรากงอกออกมา และค่อย ๆ แทงลงพื้นดิน จนเมื่อรากแข็งแรงดีแล้วแล้ว ลำฝักของรุ่ยก็จะสามารถดีดฝักให้ตั้งตรงขึ้นมาเองได้ และกลายเป็นลำต้นต่อไป  ซึ่งเป็นกรณีเดียวกับการแพร่พันธุ์ตามธรรมชาติของ  โกงกาง ขลัก  จาก  แม้แต่ ลูกแสม ก็ โดยลักษณะทำนองเดียวกันนี้


ขอขอบคุณภาพจาก สถานีโทรทัศน์ไทยพีบีเอสและขออภัยที่ภาพไม่ชัด

และขอนำเสนอรายการย้อนหลังภัตตาคารบ้านทุ่งที่ได้มาถ่ายทำเมนูอาหารคาวหวานของรุ่ย เมื่อ วันที่  ๒๗  มิถุนายน ๒๕๕๘

https://www.youtube.com/watch?v=nYuFX63sjWw

ผู้สนใจชมเมนูสุดอร่อย คาวหวาน จากฝักรุ่ย เชิญ เข้าไปเปิดดูรายการ ได้

หรือหากจะชมภาพเบื้องหลังการถ่ายทำ ก็ย้อนดูได้ ใน blog นี้ได้เลย ในเดือนกรกฎาคม  ๒๕๕๘ ซึ่งมีหลายบทความ