สายน้ำแหล่งอารยธรรม ๑

วิถีคนไทยกับน้ำ

การเริ่มต้นชีวิต

ขอขอบคูณภาพจากhttp://punnathon.blogspot.com/2010/05/blog-post.html


ราชธานีแรกของประวัติศาสตร์ชาติไทยคือกรุงสุโขทัย
อาณาจักรสุโขทัย นับเป็นอาณาจักรของคนไทยที่ได้รับการสถาปนาขึ้นเป็นราชธานีในปี พ.ศ. ๑๗๖๒


การก่อตั้งอาณาจักรสุโขทัย เท่าที่ปรากฏหลักฐาน แว่นแคว้นสุโขทัยได้ก่อตั้งขึ้นโดยศูนย์กลางอำนาจของสุโขทัยอยู่บริเวณลุ่มแม่น้ำยม และลุ่มแม่น้ำน่าน
อันเป็นที่ตั้งของเมืองศรีสัชนาลัย สุโขทัยในลุ่มแม่น้ำยม
สระหลวง และสองแควในลุ่มแม่น้ำน่าน ต่อมาจึงได้ขยายตัวไปทางด้านตะวันตกบริเวณลุ่มแม่น้ำปิง และทิศตะวันออกบริเวณลุ่มแม่น้ำป่าสัก

ก่อนหน้าที่จะมีการสถาปนาอาณาจักรสุโขทัยขึ้นมา ได้มีเมืองสุโขทัยที่มีความเก่าแก่ เจริญรุ่งเรืองมาก่อน ผลจากการตีความในศิลาจารึกสุโขทัยหลักที่ ๒ ระบุว่าเดิมเมืองสุโขทัยมีผู้นำคนไทยชื่อพ่อขุนศรีนาวนำถุม เป็นเจ้าเมืองปกครองอยู่

ภายหลังเมื่อพ่อขุนศรีนาวนำถุมสิ้นพระชนม์แล้ว ขอมสมาดโขลญลำพง* เป็นนายทหารขอมที่เป็นใหญ่ ได้นำกำลังทหารเข้ายึดเมืองสุโขทัยไว้ได้ ทางฝ่ายไทยได้มีการเตรียมการเพื่อยึดเมืองสุโขทัยกลับคืนจากขอมสมาดโขลญลำพง โดยมีผู้นำไทย ๒ คน ได้แก่

พ่อขุนบางกลางหาว เจ้าเมืองบางยาง และ
พ่อขุนผาเมือง เจ้าเมืองราด

พ่อขุนทั้งสอง เป็นสหายสนิทกัน และมีความสัมพันธ์กันทางเครือญาติ ร่วมกันนำกำลังเข้าชิงเมืองสุโขทัยกลับคืนมา เมื่อยึดเมืองสุโขทัยจากขอมได้เรียบร้อยแล้ว

พ่อขุนผาเมืองได้ยกทัพออกจากเมืองสุโขทัย เพื่อให้กองทัพของพ่อขุนบางกลางหาวเข้าสู่เมืองสุโขทัย
พร้อมกันนั้น พ่อขุนผาเมืองทรงสถาปนาพ่อขุนบางกลางหาวขึ้นเป็นกษัตริย์ครองเมืองสุโขทัย แล้วถวายพระนามของพระองค์ที่ได้รับจากกษัตริย์ขอม คือ ศรีอินทรบดินทราทิตย์ ให้เป็นเกียรติแก่พ่อขุนบางกลางหาว
พร้อมทั้งมอบพระขรรค์ไชยศรี แต่พ่อขุนบางกลางหาว ทรงใช้พระนามใหม่ว่า พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ ซึ่งเป็นปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์พระร่วง ของอาณาจักรสุโขทัย นับตั้งแต่พ.ศ. ๑๗๖๒ เป็นต้นมา

อาณาจักรสุโขทัยได้กลายเป็นศูนย์กลางที่มี อาณาเขตกว้างขวางมีหัวเมืองต่าง ๆ ที่คนไทยรวมตัวกันอยู่เป็นส่วนหนึ่งในอาณาจักรที่ตั้งขึ้นใหม่


(พ่อขุนผาเมือง ปรากฏความในจารึกว่ากษัตริย์ขอมในสมัยนั้น ซึ่งสันนิษฐานว่า คือ พระเจ้าชัยวรมันที่ ๗ ยกราชธิดาคือ ”นางสุขรมหาเทวี” ให้เพื่อสร้างสัมพันธไมตรีพร้อมทั้งพระราชทานเครื่องราชูปโภค คือพระขรรค์ชัยศรี และพระนามเฉลิมพระเกียรติว่า ศรีอินทราทิตย์ หรือ ศรีอินทรบดินทราทิตย์ )


( ขอมสมาดโขญลำพง ตีความหมายไว้ว่า ขอม = ชาติขอม, โขลญ = ตำแหน่ง , ลำพง = ชื่อเมือง , สมาด = กล้าหาญ รวมความคือ เจ้าเมืองลำพงเป็นชาวขอมที่มีความสามารถ แต่ก็ไม่ทราบอีกเช่นกันว่าชื่ออะไรกันแน่ )

ขอขอบคุณภาพจากhttp://pantip.com/topic/31499474

ขอขอบคุณภาพจากhttp://www.bloggang.com/data/mystorymontonmai/picture/1226471623.jpg

ปัจจัยที่เอื้อต่อการสถาปนาอาณาจักรสุโขทัย

๑. ขอมเสื่อมอำนาจลง หลังจากพระเจ้าชัยวรมันที่ ๗ (ครองราชย์เมื่อ พ.ศ. ๑๗๒๔ - ๑๗๖๑ ) สิ้นพระชนม์
พระเจ้าอินทรวรมันที่ ๒ ปกครองต่อมาอ่อนแอ ขาดความเข้มแข็ง จึงเกิดช่องว่างของอำนาจทางการเมืองขึ้นในดินแดนแถบนี้ เปิดโอกาสให้บรรดาหัวเมืองต่าง ๆ เติบโตและตั้งตนเป็นอิสระ

๒. ความสามารถของผู้นำและความสามัคคีของคนไทย ได้แก่ พ่อขุนผาเมืองเจ้าเมืองราดและพ่อขุนบางกลางหาว เจ้าเมืองบางยาง ได้ร่วมกันผนึกกำลังต่อสู้นายทหารขอม จนได้รับชัยชนะ สามารถประกาศตนเป็นอิสระจากอิทธิพลของขอม

พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ เป็นปฐมกษัตริย์แห่งอาณาจักรสุโขทัย และมีพระมหากษัตริย์ปกครองสืบต่อกันมา ๙ พระองค์

ขอขอบคุณภาพจากhttp://pawi2845.wordpress.com/ส30207/อาณาจักรสุโขทัย/ความเสื่อมของอาณาจักรส/

ขอขอบคุณข้อมูลจาก

http://www.muslimthaipost.com/main/content.php?page=sub&category=104&id=9591
http://www.thaigoodview.com/library/teachershow/bangkok/malaiwan_c/historym1/unit03.html



สภาพภูทิศาสตร์ปัจจุบันของจังหวัดสุโขทัย

ขอขอบคุณภาพจากhttp://www.aecnews.co.th/travel/read/401

จังหวัดสุโขทัยมี พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นที่ราบลุ่ม โดยตอนเหนือเป็นที่ราบสูงมีภูเขาเป็นพืดยาวมาทางทิศตะวันตก พื้นที่ตอนกลางเป็นที่ราบและตอนใต้เป็นที่ราบสูง มีแม่น้ำไหลผ่านจากเหนือลงใต้ โดยผ่านพื้นที่อำเภอศรีสัชนาลัย สวรรคโลก ศรีสำโรง เมืองสุโขทัย และอำเภอ กงไกรลาศ เป็นระยะทางประมาณ ๑๗๐ กิโลเมตร

กล่าวโดยรวมการตั้งราชธานีกรุงสุโขทัยเลือกตั้งบนที่ราบลุ่ม แม่น้ำที่ไหลผ่านจากเหนือลงใต้ก็คือแม่น่ำยมนั่นเอง

แม่น้ำยม เกิดจากสันเขาผีปันน้ำ อำเภอปง จังหวัดพะเยา ไหลผ่านจังหวัดแพร่ และจังหวัดสุโขทัย จากทางเหนือสู่ทางใต้ ผ่านพื้นที่อำเภอศรีสัชนาลัย อำเภอสวรรคโลก อำเภอศรีสำโรง อำเภอเมืองสุโขทัย อำเภอกงไกรลาศ เป็นระยะทางประมาณ  ๑๗๐  กิโลเมตร ไปบรรจบแม่น้ำน่านที่อำเภอชุมแสง จังหวัดนครสวรรค์

แม่น้ำยมเป็นแหล่งน้ำที่สำคัญที่สุดของจังหวัดสุโขทัย เปรียบเสมือนเส้นเลือดใหญ่ของจังหวัด ราษฎรส่วนใหญ่ได้อาศัยน้ำจากแม่น้ำยมในการทำการเกษตรและการอุปโภค บริโภค

นอกจากแม่น้ำยมแล้ว อาณาจักรสุโขทัยยังมีแหล่งน้ำธรรมชาติอีกคือ+

ห้วยแม่มอก เกิดจากเทือกเขาในเขตจังหวัดลำปาง ไหลจากทิศตะวันตกไปตะวันออกผ่านอำเภอทุ่งเสลี่ยม อำเภอสวรรคโลก อำเภอศรีสำโรง และเข้าสู่อำเภอเมืองสุโขทัย จะถูกกลืนไปกับลักษณะพื้นที่ราบลุ่มขนาดใหญ่ เป็นระยะทางประมาณ ๙๐ กิโลเมตร

ห้วยแม่ลำพัน เกิดจากเทือกเขาในเขตอำเภอเถิน จังหวัดลำปาง ไหลจากทางทิศตะวันตกไปตะวันออก ผ่านอำเภอบ้านด่านลานหอย แล้วมาบรรจบกับแม่น้ำยมที่อำเภอเมืองสุโขทัย เป็นระยะทางประมาณ ๑๐๐ กิโลเมตร

ห้วยแม่ท่าแพ เกิดจากเทือกเขาในเขตอำเภอศรีสัชนาลัย ไหลลงมาทางทิศใต้ ผ่านพื้นที่อำเภอสวรรคโลก ไปบรรจบกับห้วยแม่มอกที่อำเภอศรีสำโรง เป็นระยะทางประมาณ ๗๐กิโลเมตร

อาณาจักรสุโขทัยเลือกตั้งในพื้นที่มีน้ำอุดมสมบูรณ์